Home BPSC मुख्य परीक्षा GS पेपर 2 – भारतीय राजव्यवस्था भारतीय राजव्यवस्था (Indian Polity) | BPSC प्रारंभिक एवं मुख्य परीक्षा

भारतीय राजव्यवस्था (Indian Polity) | BPSC प्रारंभिक एवं मुख्य परीक्षा

0
भारतीय राजव्यवस्था (Indian Polity) | BPSC प्रारंभिक एवं मुख्य परीक्षा

इस लेख का उद्देश्य है कि परीक्षार्थियों को भारतीय राजव्यवस्था के सभी महत्वपूर्ण टॉपिक पढ़ा दिया जाए. अगर आप इस लेख को पूरा पढ़ लेते हैं तो आपको भारतीय राजव्यवस्था के तैयारी के लिए किसी भी अन्य किताब को पढ़ने की आवश्यकता नहीं पड़ेगी. BPSC के परीक्षार्थियों को निम्न टॉपिक को अच्छे से पढ़कर जाना चाहिए. परीक्षा में भारतीय राजव्यवस्था (Indian Polity) के लगभग सभी सवाल इन्ही टॉपिक से आता है.

भारतीय संविधान के निर्माण की कहानी

  1. भारत का संवैधानिक विकास
  2. संविधान सभा
  3. भारतीय संविधान का निर्माण
  4. संविधान की प्रमुख विशेषताएं

संविधान की प्रमुख तथ्य

  1. संविधान में अनुच्छेद, अनुसूची एवं विभिन्न भाग
  2. संविधान संशोधन
  3. संविधान की आधारभूत संरचना
  4. भारतीय संविधान पर विदेशी प्रभाव
  5. एससी एसटी और ओबीसी के लिए विशेष प्रावधान
  6. राष्ट्रीय प्रतीक
  7. राजभाषा
  8. वरीयता अनुक्रम

भारत का संवैधानिक संरचना

  1. संविधान की प्रस्तावना
  2. संघ तथा इसके राज्यक्षेत्र
  3. नागरिकता
  4. मूल अधिकार
  5. राज्य के नीति निदेशक तत्व
  6. मूल कर्तव्य

सरकार की शासन प्रणाली

  1. भारत में संसदीय प्रणाली
  2. भारत में संघीय प्रणाली
  3. भारत में केंद्र-राज्य संबंध
  4. भारत में अंतर्राज्यीय संबंध
  5. आपातकालीन प्रावधान

केंद्र सरकार की संरचना एवं कार्यप्रणाली

  1. राष्ट्रपति
  2. उपराष्ट्रपति
  3. प्रधानमंत्री
  4. केंद्रीय मंत्री परिषद
  5. कैबिनेट समितियां
  6. संसद
  7. लोकसभा
  8. राज्यसभा
  9. संसदीय समितियां
  10. केंद्र शासित प्रदेश
  11. अनुसूचित और जनजातीय क्षेत्र

राज्य सरकार की संरचना एवं कार्यप्रणाली

  1. राज्यपाल
  2. उपराज्यपाल
  3. मुख्यमंत्री
  4. राज्य विधान मंडल
  5. विधानसभा
  6. विधान परिषद
  7. राज्य मंत्री परिषद
  8. कुछ राज्यों हेतु विशेष उपबंध

न्यायपालिका

  1. उच्चतम न्यायालय
  2. उच्च न्यायालय
  3. अधीनस्थ न्यायालय
  4. प्राधिकरण
  5. न्यायिक समीक्षा
  6. न्यायिक सक्रियता
  7. जनहित याचिका

स्थानीय शासन

  1. पंचायती राज
  2. स्थानीय शहरी निकाय

संवैधानिक निकाय

  1. निर्वाचन आयोग
  2. वित्त आयोग
  3. भारत का नियंत्रक एवं महालेखा परीक्षक
  4. संघ लोक सेवा आयोग
  5. राज्य लोक सेवा आयोग
  6. अनुसूचित जाति राष्ट्रीय आयोग
  7. अनुसूचित जनजाति राष्ट्रीय आयोग
  8. भारत का महान्यायवादी
  9. राज्य का महाधिवक्ता

गैर-संवैधानिक निकाय

  1. नीति आयोग
  2. राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोग
  3. राज्य मानवाधिकार आयोग
  4. केंद्रीय सूचना आयोग
  5. राज्य सूचना आयोग
  6. लोकपाल
  7. लोकायुक्त
  8. विभिन्न संविधान संशोधन

भारत में चुनाव

  1. राजनीतिक दल